گروه پژوهشی زبان‌ و گویش‌ رایج در ساختار پژوهشکدۀ زبان‌شناسی، کتیبه‌ها و متون، پاسداری از «میراث زبانی شفاهی» ایران`و توليت امور گوناگون مستندسازي و پژوهش در ارتباط با این ميراث گران‌بها را برعهده دارد. نظر به طبيعت سيال زبان در بعد شفاهي، به ويژه در ارتباط با گونه‌هاي فاقد نوشتار، امور مستندسازي و پژوهش در اين بخش روش‌شناسي ويژۀ خود را دارد و از حساسیت خاصی برخوردار است.
زبان‌ها و گویش‌های زنده،  از اركان اصلي ميراث‌فرهنگي ناملموس به شمار مي‌آيند و مستندسازي و پژوهش علمي و نظام­مند در ارتباط با آن‌ها به معناي پاسداري از اين بخش از ميراث معنوي است. بديهي است در اين ارتباط زبان‌هاي درخطر جايگاه ويژه‌ا‌ی دارند و در اولويت قرار دادن مستندسازي و احياي آن‌ها حائز اهميت فراوان است.
گروه زبان و گویش رایج، در انجام این مهم در وهلۀ نخست، گونه‌های زبانی پراکنده در پهنۀ جغرافیایی کشور ایران را مد نظر دارد، که می‌دانیم نیمی ʼایرانیʻ و نیمی نیز ʼغیرایرانیʻ، حتی غیراروپایی، هستند.
گروه پژوهش زبان و گویش رایج می‌کوشد چهارچوب‌های نظری علم زبان‌شناسی نظری را در گسترۀ توصيفي زبان‌شناسي ايراني به كار بندد. در كنار اين هدف والا محك زدن نظريه‌هاي زباني با مواد زباني ايراني، هدف ديگر اين گروه پژوهشي است. به بياني روشن‌تر، گروه زبان و گویش رایج همواره دو زاويۀ مكمل را در فعاليت‌هاي خود داشته‌است: زبان‌شناسي نظري و زبان‌شناسي ميداني.
این گروه در حال حاضر دارای 5 عضو هیئت علمی است.
​​​​​​​